بررسی ارزش غذایی چار گونه گیاه مرتعی در مراحل مختلف فنولوژی

هدف از این پژوهش بررسی اثرات مراحل مختلف فنولوژیکی بر روی ترکیبات شیمیایی، ارزش غذایی و گوارش پذیری چهار گونه گیاهی جاشیر (prangos feralaceae)، کنگر (gandundelia turenfortii)، ماشک گل خوشه ای (vicia villosa) و پی کل (smyrniopsis aucheri) در مراتع ییلاقی شهرستان چرام بود. نمونه های گیاهی از مراتع منطقه جمع آوری، آسیاب و آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. ماده خشک (dm)، ماده آلی (om)، خاکسترخام (ash)، دیواره سلولی (ndf)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (adf)، چربی خام (ee)، پروتئین خام (cp)، و مواد معدنی (na%، p%،ca% ،% fe، mgppm، mnppm)اندازه گیری شد. همچنین، انرژی متابولیسمی (me) و گوارش پذیری ماده آلی (omd)، به روش تکنیک تولید گاز (in vitro) تعیین و تجزیه پذیری ماده خشک با استفاده از تکنیک کیسه های نایلونی (in situ) در مراحل مختلف فنولوژیکی، انجام شد. با پیشرفت مرحله رشد، مقدار پروتئین خام (cp)، خاکسترخام (ash)، مواد معدنی و میزان تجزیه پذیری موثر کاسته و دیواره سلولی (ndf)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (adf)، ماده خشک (dm)، ماده آلی (om)، و چربی خام (ee) بطور معنی داری افزایش یافت (05/0<p). بیشترین مقدار گوارش پذیری ماده آلی (omd)، انرژی متابولیسمی (me)، کل حجم گاز تولیدی(b) و نرخ تولید گاز(c) در مرحله فنولوژیکی گلدهی بود. با افزایش طول مدت انکوباسیون تا زمان 96 ساعت، روند تولید گاز گیاهان به صورت افزایشی بود. بیشترین میزان حجم گاز تولیدی در مرحله گلدهی و کمترین میزان در مرحله رویشی مشاهده شد. نتایج حاصل از تجزیه پذیری ماده خشک نشان داد که با افزایش زمان انکویاسیون، میزان ناپدید شدن ماده خشک از کیسه های انکوباسیون شده افزایش یافت. در بین مراحل مختلف فنولوژی اختلاف معنی داری مشاهده شد (05/0<p). بیشترین میزان تجزیه پذیری در زمان 96 ساعت، در بخش محلول(a)، بخش نامحلول اما قابل تجزیه(b)، تجزیه پذیری بالقوه(a+b) و تجزیه پذیری موثر (ed) در همه سطوح، در مرحله رویشی و کمترین میزان در مرحله بذردهی بود. علیرغم این که گیاه کنگر پروتئین کمتری دارد ولی تولید گاز بیشتری داشت. بین تولید گاز و تجزیه پذیری همبستگی وجود نداشت. آزمون گاز نشان داد که گیاهان جاشیر، پی کل احتمالاً دارای ترکیبات متابولیکی ثانویه می باشند.